Yani demir eksikliğinin yarattığı en büyük problemlerden biri de bir kansızlık türü olan anemidir. Demir eksikliğine bağlı anemi olan “Demir eksikliği anemisi” dünyada en çok görülen kansızlık türüdür ve birçok sağlık problemine yol açar.
Mide ve bağırsak kanserine kadar birçok hastalığa yol açan demir eksikliği anemisi dünyada kadınların %35’inde bulunurken erkeklerin %20’sinde bulunur. Hamilelerde ise bu oran %50.
Demir eksikliği; demir açısından zengin yiyecekleri yetersiz tüketme, yanlış diyet programları, fazla çay-kahve tüketimi, hayvansal gıdaların yeterli alınmaması, hazır gıdalarla beslenme gibi sebeplere bağlı ortaya çıkabilir.
1. Yorgunluk ve halsizlik
Aşırı yorgunluğun birçok sebebi olabileceği gibi en büyük sebeplerinden biri de demir eksikliğidir.
Demir eksikliğinin sebep olduğu vücudun tüm noktalarına kan aracılığıyla oksijen taşımanın yetersiz olması halsizlik ve zihin bulanıklığı yaratır.
2. Soluk ten
Demir eksikliğine bağlı olarak kana kırmızı rengini veren hemoglobin oranı azaldığında cildin pembe ve sağlıklı tonu gider, ciilt soluklaşır. Özellikle dudaklar solukluğu ilk belli eden bölgedir.
3. Nefes darlığı
Yeteri kadar nefes alamadığınızı hissediyorsanız mutlaka altında yatan sebebin araştırılması gerekiyor.
Başta akciğer olmak üzere kalp, sindirim, böbrek hastalıklarının yanı sıra alerji ve şişmanlık gibi faktörler de nefes darlığı hissetmenize yol açabiliyor. Bir diğer etken de demir eksikliğidir.
4. Baş ağrısı ve baş dönmesi
Kronik baş ağrıları, ani bir şekilde ayağa kalkıldığında veya durduk yere yaşanan baş dönmesi, göz kararması hatta bayılmaların sebebi demir eksikliğine bağlı kan hacmindeki azalmadan kaynaklanıyor olabilir.
5. Ellerin ve ayakların uyuşması, soğuk olması
El ve ayak uyuşmasının sebepleri diyabet, kalp-damar hastalıkları olabileceği gibi demir eksikliğine bağlı kansızlık da olabilir.
Hepsi ciddi problemler olduğundan mutlaka sebebinin araştırılması, demir eksikliği varsa bu sorunun giderilmesi gerekir.
6. Çabuk kırılan tırnaklar
Çabuk kırılan tırnakların sebebi de demir eksikliğine bağlı vücuttaki oksijenin azalması olabilir. Ayrıca tırnaklarda düzleşme ve çizgilenme de görülebilir.
7. Konsantrasyon bozukluğu
Özellikle çocuklarda oldukça sık görülen ve okulda, eğitim hayatında birçok probleme yol açan konsantrasyon bozukluğunun fark edilmesi oldukça zordur.
Yorgunluk, derslerin zor olması ya da tembellik gibi birçok sebebe bağlanarak konsantrasyon bozukluğunun fark edilememesi mümkündür. Bu yüzden özellikle çocuklarda böyle bir durum yaşanıyorsa kan testlerinin yapılması gerekir.
8. Sinirlilik ve gerginlik
Ortada hiçbir sebep yokken sinirlenmek, gerilmek de demir eksikliğinin bir belirtisi olabilir.
9. Dudak çatlakları ve yaraları
Demir eksikliğine bağlı olarak kırmızı kan hücrelerindeki myoglobulin proteininin azalmasıyla dil şişebilir ve ağrıyabilir. Ayrıca dudaklarda ve çevresine çatlaklar oluşur.
10. Saç dökülmesi
Vücuttaki oksijen desteğinin azalmasına bağlı olarak saçlar dökülmeye başlar.
11. Toprak, buz ve kireç yeme isteği
Bu belirti demir eksikliğinin ileri düzeyde olduğunun bir belirtisidir. Demir eksikliği olanlarda besin olmayan maddelere karşı yoğun bir yeme isteği oluşur.
12. Huzursuz bacak sendromu
Bacaklarda hissedilen ama tam olarak tarif edilemeyen bir his olan huzursuz bacak sendromu uykuyu büyük ölçüde etkiliyor.
Tedavisi olmayan bu rahatsızlığın en büyük sebeplerinden biri de demir eksikliği. Huzursuz bacak sendromu yaşayanların yüzde 15’inde demir eksikliği olduğu görülmüştür.
Peki, Demir Eksikliğinde Ne Yemeli, Ne Yememeli?
“Demir eksikliği için ne yemeliyiz?” sorusu toplumda en çok merak edilen konulardan biridir. Demir eksikliğinden korunmak için kayısı, kuru baklagiller, taze sebze ve meyve bolca tüketilmelidir. Demir eksikliğinde ne yenmeli konusunda yapılabilecek en doğru davranışlardan biri de C vitaminini sık tüketmektir.
Çünkü C vitamini demirin bağırsaklardan emilimini artırır. Demir eksikliğinde ne yenmemeli sorusu da oldukça önemlidir. Kafeinli içecekler, süt ve kepek demir emilimini azalttığı için sık tüketilmemelidir. Ayrıca B 12 vitamini alımı da demir eksikliğinde oldukça önemlidir. Çünkü B12 kırmızı kan hücrelerinin kemik iliğinde üretilmesini sağlar ve kansızlığa yol açabilir.
Demirin bağırsaktan emilimini artırmak için;
- C vitamini demirin emilimini artırır. Bu nedenle yumurtayı portakal suyu veya domatesle, köftenin yeşil salata ile tüketilmesi demirim emilimin artırmak açısından önemlidir.
- Mayalı ekmekteki demir mayasız ekmeğe göre daha çok emilir.
- İyi pişmemiş kuru baklagiller ya da kepek ekmeği demirin emilimin azaltır.
- Posalı gıdalarla beslenme demirin emilimini azaltır.
- Gıdaları saklamakta kullandığımız alüminyum, paslanmaz çelik ve teneke de demirin emilimin azaltır.
Yemeklerle Çay ve Kahve Tüketmeyin!
Demir eksikliğini önelemenin bir yolu da çay ve kahveyi yemek sırasında ya da hemen sonrasından tüketmemekten geçiyor. Çay ve kahveyi mümkün olduğunca ara öğünlerde tüketmeye özen gösterin. Ayrıca çayı açık ve limonla birlikte tüketmekte fayda vardır.
En İyi Demir Kaynağı Besinler!
- Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut gibi kuru meyveler
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı)
- Fındık, fıstık ve susam
- Karaciğer, kırmızı et, tavuk ve balık eti
- Yumurta
- Pekmez ve üzüm
- Kuru baklagiller
- Yumurtayı portakal suyu ile tüketin
- Baklagilleri etle pişirin
- Her öğünde mutlaka bol yeşillik tüketin.
- Demir emilimini artırmanın önemli bir yolu bu besinleri C vitamini ile birlikte tüketmektir!
- Yumurta haşlama yerine kimi zaman menemen gibi pişirilip; yeşil, kırmızıbiber, domates ve soğanla C vitamini kazandırıldığında, demirin alımını artırılmış olur.
- Ispanak yanına yoğurt ile tüketildiğinde demir emilimi azalmaktadır. Ispanağın yumurta ile pişirilmesi ise biyoyararlılığını artırır.
- Kurubaklagil ve tahıllı yemekler; yanında mutlaka bol maydanozlu, marullu, domates ve limonlu salata ile tüketildiğinde, tahıl ve baklagillerin içindeki demir daha fazla emilir. Ayrıca bu besinler kıyma, parça et ya da tavukla pişirildiğinde demir alımı artmaktadır.
- Demir eksikliği ileri boyutta olan kişiler; süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum içeren gıdaları yemeklerin yanına değil, ara öğünlerde tüketmelidir. Çünkü kalsiyumun demirin emilimini yavaşlatma özelliği vardır.
- Kahvaltılarda 1- 2 tatlı kaşığı kadar pekmez günlük demir ihtiyacının çoğunu karşılamaktadır. Özellikle keçiboynuzu pekmezi demir yüksek demir içerir.
- Ara öğünlerde; kuru meyvelerden kayısı, dut ve kuru üzüm, günlük demir alımına katkıda bulunur.
Bu önemli bilgi ve yöntemlerden daha fazla kişinin faydalanması için, beğenip, paylaşmayı unutmayın lütfen...
- https://www.youtube.com/watch?v=SEMs7sLNRhg
- https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/demir-eksikligi/
- https://www.youtube.com/watch?v=SEMs7sLNRhg
- https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/demir-eksikligi/